Cytrynian sodu jest organiczną solą sodową kwasu cytrynowego. Cząsteczka soli zawiera od jednego do trzech atomów sodu. Cytrynian sodu wykorzystywany jest szeroko w przemyśle spożywczym oraz stanowi konserwant do żywności. Stosowany jest także jako regulator kwasowości lub środek emulgujący.

Cytrynian sodu znany jest jako E331. Taka nazwa pojawia się na różnych etykietach. Ponadto cytrynian sodu stosowany jest również w medycynie (np. jako antykoagulant).

Cytrynian sodu – właściwości

Cytrynian sodu może zawierać jeden, dwa, a nawet trzy atomy sodu. Atom sodu jest przyłączany do kwasu cytrynowego w reakcji z wodorowęglanem, węglanem lub wodorotlenkiem tego metalu. Jest kwasem, ale pomimo to jego odczyn waha się od 7,5 do 9 pH. Cytrynian sodu jest wysoce higroskopijny, czyli łatwo chłonie wodę z otoczenia.

Cytrynian sodu a żywność

Cytrynian sodu jest wykorzystywany, gdy konieczne jest otrzymanie właściwego odczynu pH środka spożywczego oraz wtedy, kiedy zachodzi konieczność zakonserwowania produktu, a to z kolei zapobiega przedwczesnemu rozkładowi substancji odżywczych.

Cytrynian sodu wykorzystywany jest w przemyśle spożywczym także wtedy, kiedy pożądane jest utrzymanie konkretnej barwy produktu. Wykorzystywany jest jako dodatek zapewniający kwaskowaty smak napojów.

Cytrynian sodu może być również emulgatorem, a to oznacza, że pozwala na uzyskanie jednolitego roztworu dwóch cieczy, które pozbawione tego składnika same nie mieszają się.

Cytrynian sodu, występuje np. w napojach gazowanych, które mają cytrynowy smak, ale także występuje w nabiale, a w szczególności w produktach fermentowanych takich jak maślanka, jogurt czy kefir.

Ponadto cytrynian sodu jest dodawany do sosów, konserw, przypraw, słodyczy, chipsów, alkoholi, ale również do mięs i wyrobów mięsnych. Można go znaleźć także w musztardach, gotowych daniach obiadowych czy serkach topionych.

Cytrynian sodu w medycynie i przemyśle kosmetycznym

Cytrynian sodu jest zarówno stosowany w medycynie, jak i przemyśle kosmetycznym. Można powiedzieć, że w tych dwóch sektorach pojawia się tak samo często i jego użycie jest bardzo podobne.

Cytrynian sodu w medycynie stosowany jest np. w laboratoriach analitycznych, gdzie badana jest m.in. krewi. Jest on wykorzystywany również jako tzw. antykoagulant, czyli substancja, która służy do zapobiegnięcia zlepianiu się krwinek. To bardzo cenna właściwość, która okazuje się niezwykle przydatna przy przechowywaniu krwi czy dokonywaniu transfuzji. Oznaczany symbolem E331 cytrynian sodu jest także lekiem.

 Ponadto znalazł on zastosowanie w urologii, a tam pełni funkcję ochronną nerek, czyli zapobiega rozwojowi kamieni nerkowych oraz reguluje przebieg kwasicy metabolicznej, zmniejszając przy tym jej objawy. Lek z cytrynianem może być stosowany do przeczyszczenia organizmu.

Używany jest również jako środek dopingujący, gdyż poprawia wydolność organizmu. Jednak w tym przypadku dawka, która pozwoli na osiągnięcie pożądanego efektu, jest na tyle duża, że powoduje niestety działania niepożądane, takie jak wymioty i biegunkę.

W przemyśle kosmetycznym i chemicznym dodatek cytrynianu sodu pozwala na ustabilizowanie pH oraz pełni funkcję buforującą. Dodatkowo substancja ta pozwala na osiągnięcie właściwej kwasowości produktu.

Czy cytrynian sodu może być szkodliwy?

Tak naprawdę szkodliwość, jaką wykazuje cytrynian sodu jest znikoma, a nawet zerowa. Dopiero bardzo znaczne dawki tego środka mogą wywołać określone skutki uboczne, takie jak np. bóle brzucha, nudności i wymioty.

Ilości E331 w produktach spożywczych nie są takie duże, aby mogły spowodować jakiekolwiek działania niepożądane. Należy jednak pamiętać, że wskazany jest umiar.

Przeciwwskazaniami do stosowania cytrynianu sodu jest np. choroba wieńcowa, stan po niedokrwieniu mięśnia sercowego, choroby w obrębie nadnerczy, nerek, hiperkaliemia. Cytrynianu sodu nie powinny przyjmować osoby odwodnione czy wykazujące nadwrażliwość na tę substancję.

Wszystko powinno być stosowane z odpowiedzialnością. Warto sprawdzać maksymalne możliwe dawki, aby przypadkiem sobie nie zaszkodzić.

Korzyści dla sportowców

Jak już zostało wspomniane – cytrynian sodu sprawdza się dobrze, jako środek dopingujący, gdyż poprawia wydolność organizmu.

Spożycie takie roztworu cytrynianu sodowego odpowiednio przygotowanego, w odpowiednich proporcjach przed wysiłkiem fizycznym działa jak spożywanie napojów izotonicznych. Korzystnie wpłynie na wyniki sportowca. Dobrze sprawdza się również w trakcie biegów średniodystansowych. Należy jednak unikać przedawkowania, ponieważ da to całkowicie odwrotne efekty. A na pewno na tym nikomu nie zależy.

Podsumowując można powiedzieć, że cytrynian sodu jest bardzo potrzebny, ponieważ sprawdza się w medycynie, kosmetyce i w branży spożywczej. Używany jest nawet przez sportowców, dzięki czemu mogą oni poprawić swoje wyniki. Należy jednak pamiętać o tym, że wszystko powinno być stosowane z umiarem. Nikt nie chce sprawdzać skutków ubocznych nadmiernego spożycia. Na szczęście w przygotowanych już produktów cytrynian sodu jest znikomy i nie spowoduje problemów.