Terpentyna to mieszanina terpenów, głównie pinenów o charakterystycznym i intensywnym zapachu, który przypominający las iglasty. Jest bezbarwną lub żółtą cieczą, łatwopalną i słabo rozpuszczalną w wodzie.
Zapach terpentyny przypomina las iglasty, ponieważ otrzymuje się ją poprzez destylację wodną drewna sosny, z którego uwalniana jest żywica. Terpentyna słabo rozpuszcza się w wodzie, ale sama w sobie jest doskonałym rozpuszczalnikiem dla tłuszczów, parafin i innych substancji.
Jej gęstość wynosi około 0,86 g/cm3. Temperatura topnienia to −60 do −50 °C, a temperatura wrzenia 149–180 °C. A z kolei temperatura zapłonu wynosi 30–46 °C. Zaś temperatura samozapłonu 220–255 °C.
Zastosowanie terpentyny
Terpentyna głównie znalazła szerokie zastosowanie w przemyśle jako uniwersalny rozpuszczalnik. Można nią w łatwy sposób rozrzedzać farby olejne. Stanowi podstawę do produkcji lakierów. Jednak w praktyce jest jednak dość droga, dlatego często zastępuje się ją tańszymi destylatami ropy naftowej.
Dodatkowo używana jest do wyrobu past do obuwia i podłóg w postaci surowca do syntez organicznych. W medycynie używana jest jako środek do nacierań, wywołujący miejscowe przekrwienie. Używany w leczeniu zapalenia opłucnej, odmrożeń lub do uśmierzania nerwobólów.
Terpentyna odgrywa również ważną rolę w procesach syntezy zmierzających do uzyskania różnych organicznych substancji i materiałów. Często pozyskuje się z niej pojedyncze związki eteryczne: kamforę czy geraniol. I nawet produkty uboczne destylacji terpentyny są wysoce użyteczne, ponieważ produkuje się z nich kalafonię, która znana jest skrzypkom jako środek do nacierania strun.
Terpentyna więc stosowana jest przede wszystkim do takich celów, jak:
No a ponadto terpentyna od wieków cieszy się renomą wśród lekarzy i znachorów, którzy wykorzystują potencjał aromatycznych substancji zawartych w naturalnej żywicy.
Skład chemiczny terpentyny
Terpentyna tak w zasadzie jest klasycznym olejkiem eterycznym, który złożony jest przede wszystkim z dwóch rodzajów silnych związków lotnych.
Pierwszy to alfa-pinen – grupa substancji złożonych z monoterpenów oraz seskwiterpenów. W warunkach laboratoryjnych wykazują one silne działanie bakteriobójcze wobec bakterii gram-dodatnich, ale i drożdży. Wydaje się, że terpeny wywierają toksyczny wpływ na błony komórkowe mikroorganizmów i tym samym skutecznie je unieszkodliwiają. Alfa-pinen jest przy tym skuteczny np. wobec gronkowca złocistego oraz gronkowca skórnego.
Drugi to beta-pineny, które wykazują bardzo podobne działanie jak alfa-pineny. Niszczą skutecznie bakterie i grzyby, zabijają insekty oraz wykazują właściwości cytostatyczne, zwalczając określone komórki nowotworowe.
Alfa- i beta-pineny są silnymi antyoksydantami i posiadają właściwości przeciwzapalne oraz relaksujące skurcze mięśni jelitowych. W badaniach wykonanych na szczurach wykazują dodatkowo ogólne działanie rozluźniające i przeciwstresowe.
Właściwości lecznicze terpentyny
Aktualnie medycyna odchodzi od wewnętrznego zastosowania terpentyny. Używana jest jako część maści i kremów do stosowania zewnętrznego. Dodatkowo terpentyna jest jednak cenionym środkiem zwalczającym kaszel, przeziębienie i katar. Specjalne maści, które aplikowane są na klatkę piersiową lub pod nosem ułatwiają oddychanie i zwalczają stany zapalne. Istnieją wręcz doniesienia, że terpentyna okazuje się skuteczna w leczeniu zapalenia oskrzeli, opłucnej oraz astmy.
W fitoterapii terpentyna wciąż jest uznawana za świetny środek przeciwbólowy w pomocy z zapaleniem stawów, ścięgien i przemęczonych mięśni. Zaaplikowana na skórę prawie natychmiastowo zwiększa przekrwienie tkanki w danym obszarze, a to zmniejsza nasilenie nerwobólów. Łagodzi również odmrożenia.
A na domiar tego wszystkiego terpentyna może skutecznie zwalczać wszy. W rozsądnym stężeniu wykazuje potencjał łagodzenia bakteryjnych i grzybiczych infekcji skóry, jednocześnie przyspieszając również proces gojenia. Powinna również przynosi znaczną ulgę przy atakach egzemy.
Szkodliwość terpentyny
Nie można stosować terpentyny doustnie, ponieważ może być szkodliwa dla zdrowia. Badania wykazują, że dawka 2 ml na kilogram ciała uznawana jest za trującą, a dawka 120-180 ml może zabić dorosłego człowieka.
Spożyta doustnie terpentyna w większych ilościach powoduje:
Na dzień dzisiejszy dopuszcza się stosowanie terpentyny tylko zewnętrznie, na ograniczone powierzchniowo miejsce na skórze oraz w formie inhalacji. Musicie pamiętać jednak, że te metody nie są pozbawione potencjalnego ryzyka.
