Kwas fosforowy jest nieorganicznym związkiem chemicznym. Wiele osób najbardziej zna go z tego, że jest odrdzewiaczem, ale oczywiście ma również inne zastosowania. Kwas fosforowy używany jest również w przemyśle, a oznaczany jest jako E338.

Kwas fosforowy wykorzystywany jako dodatek jest dobrym regulatorem kwasowości i sekwestrantem. Znaleźć go można np. w napojach gazowanych.

Kwas fosforowy – właściwości

Jak już zostało wspomniane na wstępie – kwas fosforowy jest nieorganicznym związkiem chemicznym i kwasem tlenowym, który zawiera trzy grupy hydroksylowe. Wzór kwasu fosforowego to H3PO4.

Czysty kwas fosforowy jest krystalicznym oraz bezbarwnym ciałem stałym. Nie posiada zapachu. Wykazuje bardzo dobrą rozpuszczalność w wodzie.

W sprzedaży kwas fosforowy można spotkać jako ciało stałe lub jako 85% roztwór wodny.

Stężony kwas fosforowy jest żrący i powoduje oparzenia skóry, uszkodzenia oczu oraz przewodu pokarmowego.

Osoby pracujące z kwasem fosforowym powinny być zaopatrzone w rękawice, okulary i odzież ochronną.

Ponadto kwas fosforowy jest higroskopijny, a to oznacza, że posiada zdolność pochłaniania wody z otoczenia. Powoduje korozję metali. Sole kwasy fosforowego są istotne w produkcji nawozów sztucznych.

Kwas fosforowy – zastosowanie oraz otrzymywanie

Kwas fosforowy otrzymuje się dwoma metodami:

• mokrą – prowadzi się reakcję pomiędzy kwasem siarkowym (VI) oraz skałami naturalnie zawierającymi fosfor; ta metoda najczęściej używana jest wtedy, kiedy produkuje się kwas fosforowy do używania w nawozach sztucznych.
• termiczną – to spalanie czystego fosforu w tlenie, a następnie uwodnienie tlenku fosforu (V); stężenie oraz czystość kwasu otrzymanego w ten sposób jest dużo wyższa, dlatego używany jest w przemyśle chemicznym.

Kwas fosforowy stosowany jest:

• najważniejszym zastosowaniem kwasu fosforowego jest produkcja nawozów sztucznych używanych w rolnictwie;
• stosowany jest w stomatologii i ortodoncji jako roztwór trawiący do czyszczenia powierzchni zębów przed umieszczeniem w nich wypełnień dentystycznych; ponadto jako bufor pH znaleźć można go w wyrobach farmaceutycznych,
• znany jest jako odrdzewiacz – jest składnikiem napojów gazowanych, takich jak cola, dlatego tak często z powodzeniem stosuje się ich do rozpuszczania rdzy na śrubach, gwoździak lub innych metalowych elementach.

Kwas fosforowy w żywności

Kwas fosforowy jest znanym dodatkiem do żywności i oznaczany jest symbolem E338. Najczęściej kwas dodawany jest do napojów gazowanych po to, aby nadać ostrzejszy i bardziej cierpki smak. Stosowany jest również jako regulator kwasowości i sekwestrant.

Dodatkowo warto wspomnieć, że spożywczy kwas fosforowy zapobiega rozwojowi pleśni i bakterii. Pełni on taką rolę również w dżemach, konfiturach i marmoladach.

Sole kwasu fosforowego są używane do produkcji nabiału, czyli do produkcji maślanek  serków wiejskich. Uczestniczą one w modyfikacji białek mleka i regulacji pH gotowego produktu.

Kwas fosforowy jako E338 w produktach spożywczych może być dodawany do:

• mleka sterylizowanego, UHT, zagęszczonego, w proszku,
• śmietanki pasteryzowanej i UHT,
• serów niedojrzewających i topionych,
• owoców kandyzowanych,
• przetworów owocowych,
• przetworów mięsnych,
• deserów,
• herbat instant,
• surimi,
• przetworów ziemniaczanych,
• napojów na bazie kawy z automatów,
• pieczywa cukierniczego,
• napojów dla sportowców

i w wielu innych produktach.

Kwas fosforowy można znaleźć w produktach spożywczych razem z takimi dodatkami, jak: E492, E553b, E575, E472d, E1442, E308, E451, E160d, E472f.

Szkodliwość kwasu fosforowego

Fosfor, który zawarty jest w kwasie fosforowym, jak i w solach kwasu fosforowego jest wchłaniany w organizmie. Używany jest w żywności, więc jego szkodliwość nie może być duża. Ciężko jednak określić, jakie ilości fosforu w diecie pochodzą z kwas fosforowego.

Warto wspomnieć, że szkodliwość E338 nie jest w ogóle związana z działaniem drażniącym i żrącym.

Należy wspomnieć, że istnieje związek pomiędzy wysoką zawartością fosforu we krwi a śmiertelnością wywołaną przyczynami sercowo-naczyniowymi u osób, które chorują na niewydolność nerek.

Fosfor stosowany nadmiernie w diecie prowadzi do zmniejszenia gęstości kości oraz przyczynia się do chorób, takich jak osteomalacja i osteoporoza.

Badania wykazują, że spożywanie napojów, które w swoim składzie mają kwas fosforowy może powodować kamienie nerkowe oraz przewlekłe choroby nerek.

Udowodniono również to, że nadmiernie stosowany fosfor w diecie zaburza wchłanianie i poziom w organizmie: wapnia, magnezu, żelaza i cynku.

Fosfor jest potrzebny do tego, aby organizm odpowiednio funkcjonował, ale nadmiernie jest również szkodliwy. Produktów z kwasem fosforowym powinno się unikać w ciąży.

Podsumowując warto zwrócić uwagę na to, w jaki sposób stosuje się kwas fosforowy i jak często jest on stosowany. Będzie on występował jak najbardziej w zdrowej żywności, ale też niestety jednocześnie może przyczynić się do problemów zdrowotnych. Warto przemyśleć sobie jego stosowanie i przeczytać dokładnie o wszystkich konsekwencjach, aby dbać o swoje zdrowie.