Zasady
to jedna z podstawowych grup chemicznych, obok kwasów oraz soli. W skali pH
posiadają one wysokie oznaczenia dochodzące aż do 14, czyli mają odczyn
zasadowy. Jedną z najsilniejszych zasad jest wodorotlenek potasu – KOH. Co
warto o nim wiedzieć?
Wodorotlenek
potasu – co to jest?
Wodorotlenek
potasu, inaczej określany jako KOH, czyli substancja składająca się z potasu,
tlenu oraz z wodoru, jest nieorganicznym związkiem chemicznym, który wchodzi w
skład grupy wodorotlenków.
To
silna zasada, dlatego też przy obchodzeniu się z tym związkiem konieczne jest
zachowanie zasad szczególnej ostrożności.
Ze
względu na swoje właściwości wodorotlenek potasu jest substancją, która
posiada rozległe zastosowanie w różnych dziedzinach gospodarki. Najczęściej
jest ona wykorzystywana w branży chemicznej, lecz również kosmetycznej,
spożywczej czy technicznej.
Jak
wygląda wodorotlenek potasu?
Pod
względem swojego wyglądu wodorotlenek potasu posiada postać ciała
stałego, najczęściej w formie łamliwych płatków albo granulek. W takiej formie
posiada 15% wody. Ma kolor biały i nie wykazuje żadnego zapachu.
Najczęściej
używany jest w formie płynnej – po wymieszaniu w wodzie daje roztwór nazywany ługiem
potasowym. Ług ten wykazuje silnie zasadowy odczyn.
Wodorotlenek
potasu oraz jego roztwory muszą być odpowiednio oznakowane
ze względu na wysokie niebezpieczeństwo wynikające z ich nieostrożnego użycia.
Wodorotlenek
potasu – inne nazwy
KOH,
czyli wodorotlenek potasu jest związkiem spotykanym również pod innymi
nazwami. Najczęściej stosowane z nich to potaż żrący oraz potaż kaustyczny.
Nazwy
potaż żrący oraz potaż kaustyczny dotyczą technicznych produktów otrzymywanych
z potażu, czyli zanieczyszczonego węglanu potasu produkowanego podczas procesu
kaustyfikacji.
Warto
też zaznaczyć, że wodorotlenek potasu posiada oznaczenie E525, gdy
stosowany jest jako dodatek do żywności.
Jakie
właściwości posiada wodorotlenek potasu?
Pod
względem swoich właściwości wodorotlenek potasu jest substancją, która:
- posiada silne właściwości higroskopijne –
przyciąga wodę, dlatego należy przechowywać go w szczelnych pojemnikach
- wykazuje silnie zasadowy charakter –
posiada wysokie oznaczenie na skali pH
- dobrze rozpuszcza się w wodzie –
rozpuszczalność KOH w wodzie to 1130 g/l (20 °C)
- rozpuszcza się w innych rozpuszczalnikach,
na przykład w etanolu – rozpuszczalność w etanolu to ok. 400 g/l (20 °C)
- powoduje silne korodowanie metali – nie
może być przechowywany w metalowych pojemnikach
- wykazuje temperaturę topnienia na poziomie
361 °C oraz temperaturę wrzenia w wartości 1320 °C
- masa molowa wodorotlenku potasu to 56,11
g/mol
Jak
otrzymuje się wodorotlenek potasu?
W
przeszłości wodorotlenek potasu był wytwarzany metodą kaustyfikacji
węglanu potasu. Aktualnie stosuje się inną metodę jego przemysłowego
przetwarzania.
Współcześnie
wodorotlenek potasu otrzymywany jest metodą elektrolizy chlorku potasu z
wykorzystaniem katody rtęciowej. Jest to reakcja podobna do otrzymywania wodorotlenku
sodu.
Wodorotlenek
potasu – zastosowanie
Z
powodu swoich właściwości KOH, czyli wodorotlenek potasu posiada bardzo
szerokie zastosowanie. To związek, który spotykany jest w wielu dziedzinach
działalności człowieka. Gdzie stosowany jest najczęściej?
W
głównej mierze wykorzystywany jest on jako składnik innych reakcji chemicznych
ze względu na swój mocno zasadowy charakter. Wykorzystywany jest między innymi
do wytwarzania związków potasu – soli potasowych i innych substancji.
Jeśli
chodzi natomiast o konkretne branże, to wodorotlenek potasu najczęściej
stosowany jest w branżach chemicznej, kosmetycznej, technicznej i spożywczej.
W
branży chemicznej, poza wymienionym wyżej zastosowaniem, jest on używany jako
związek osuszający oraz bielący. Posiada zdolność do pochłaniania dwutlenku
węgla.
W
branży kosmetycznej z kolei najczęściej stosowany jest przy wytwarzaniu
miękkich mydeł potasowych, czyli inaczej szarego mydła. Do mydeł potasowych
zaliczane są także mydła marsylskie, savon noir – czarne mydło. Używany jest on
również do wytwarzania innych kosmetyków.
W
branży technicznej natomiast wodorotlenek potasu wykorzystywany jest na
wiele sposobów, na przykład:
- jako elektrolit, na przykład w
akumulatorach niklowo-kadmowych
- do teksturyzacji płytek krzemowych
- do wykonywania matryc litograficznych
- do wytwarzania barwników
Z
kolei w branży spożywczej wodorotlenek potasu oznaczany jako E525
najczęściej stosowany jest jako substancja regulująca kwasowość, stabilizująca
i zagęszczająca. Używany jest między innymi w tłuszczach – olejach i
margarynach, pieczywie, przy produkcji słodyczy.
Zasady
bezpiecznego postępowania z wodorotlenkiem potasu
Osoby
pracujące z wodorotlenkiem potasu powinny zachować szczególną ostrożność,
ponieważ jest to związek żrący, który może uszkodzić skórę, błony śluzowe,
układ pokarmowy oraz oddechowy.
Przy
korzystaniu z KOH należy stosować odpowiednie środki ochrony osobistej. Ważne
jest także bezpieczne przechowywanie związku, aby dostępu do niego nie
posiadały osoby nieuprawnione.
Wodorotlenek
potasu – gdzie można kupić?
Aktualnie
wodorotlenek potasu jest dostępny do zakupu w wielu firmach
specjalizujących się w sprzedaży produktów chemicznych. Jest on sprzedawany w
różnych opakowaniach – zbiorczych oraz jednostkowych.