Wodorotlenek sodu, inaczej soda kaustyczna lub soda żrąca to związek nieorganiczny zaliczany do grupy zasad. W czystej postaci ma on bardzo silne właściwości żrące. Jest stosowany w różnych gałęziach przemysłu, ale NaOH jest używany także jako dodatek do żywności i posiada symbol E524. W dawkach stosowanych w pożywieniu jest całkowicie bezpieczny dla zdrowia.
Wodorotlenek sodu posiada wzór NaOH. Jest nieorganicznym związkiem chemicznym. Posiada bardzo silną zasadą o pH = 14. Czysty związek jest białym ciałem stałym, śliskim w dotyku, pojawia się w kształcie pastylek i drażetek. Wodorotlenek sodu świetnie rozpuszcza się w wodzie. 50% roztwór wodorotlenku sodu to ług sodowy bardzo powszechnie wykorzystywany w przemyśle.
Pozostałe właściwości wodorotlenku sodu
Wodorotlenek to bezbarwna, bezwonna i niepalna ciecz. Właściwości wodorotlenku sodu sprawiają, że w czystej postaci i w stężonych roztworach jest substancją niebezpieczną. Może powodować oparzenia chemiczne. Jest higroskopijny, co sprawia, że w kontakcie ze skórą pochłania z niej wodę i tworzy trudno gojące się rany.
Szkodliwość wodorotlenku sodu
Przy opisywaniu szkodliwość wodorotlenku sodu należy wspomnieć, że wdychanie pyłów lub par wodorotlenku sodu powoduje pieczenie w nosie i gardle, ale też łzawienie oczu.
Największa szkodliwość wodorotlenku sodu jest podczas bezpośredniego kontakcie ze skórą i innymi tkankami. Połknięcie wodorotlenku sodu grozi poparzeniem ścian przewodu pokarmowego, co może doprowadzić do perforacji, krwotoku, a nawet śmierci.
Tak więc należy podkreślić, że wodorotlenek sodu może być bardzo szkodliwy. Należy używać go w odpowiednich warunkach z zastosowaniem wszystkich możliwych i koniecznych środków ostrożności.
Otrzymywanie wodorotlenku sodu
Otrzymywanie wysokiej czystości wodorotlenku sodu odbywa się metodą elektrolizy membranowej, w której na elektrodach zachodzi elektroliza roztworu NaCl, czyli soli kuchennej. Przebieg procesu powstawania NaOH opisuje sumaryczna reakcja: 2 NaCl + 2 H2O → Cl2↑ + H2↑ + 2 NaOH.
Zastosowanie wodorotlenku sodu
Ogólnie mówiąc – wodorotlenek sodu należy do podstawowych surowców chemicznych, a to sprawia, że może być stosowany prawie w każdej gałęzi przemysłu. Jego najczęstsze zastosowanie to:
Ponadto wodorotlenek sodu stosowany jest również do czyszczenia przemysłowego, regulacji pH i usuwania metali toksycznych w procesie uzdatniania wody.
Umożliwia produkcję pigmentów i barwników do farb, np. bieli tytanowej, czyszczenie i dezynfekcję pomieszczeń gospodarczych w hodowli zwierząt, jak i pszczelarstwie.
Wodorotlenek sodu używany jest też w kosmetyce, ponieważ wykorzystuje się go przy produkcji mydła w kostkach, środków myjących, maseczek złuszczających stosowanych do peelingu i dermabrazji chemicznej.
Wodorotlenek sodu w sadownictwie chroni winorośla oraz leczy choroby drzew owocowych.
Warto wspomnieć, że możliwe jest też zastosowanie wodorotlenku sodu do produkcji detergentów, środków powierzchniowo-czynnych, płynów i proszków do prania, środków odtłuszczających, środków do zmiękczania wody.
W przemyśle farmaceutycznym wodorotlenek wykorzystywany jest w procesie wytwarzania polopiryny i kwasu salicylowego.
Należy jednak podkreślić, że wodorotlenek sodu w mydle czy wodorotlenek sodu w lekach absolutnie nie jest szkodliwy i można go stosować zgodnie z zaleceniami.
Jak widać zastosowań wodorotlenku sodu jest bardzo dużo i w każdym przemyśle taka substancja dużo może zdziałać.
Wodorotlenek sodu i żywność
Kolejnym ważnym zastosowaniem wodorotlenku sodu jest stosowanie go jako regulator kwasowości. Ten dodatek do żywności oznaczany jest symbolem E524. Wodorotlenek sodowy w przemyśle spożywczym występuje w postaci 30% roztworu.
Tak naprawdę obecność wodorotlenku sodu w jedzeniu może budzić wątpliwości, ponieważ to bardzo silna zasada, ale trzeba pamiętać, że związek ten stosuje się w bardzo dużym rozcieńczeniu, i nie wykazuje on już wtedy swoich żrących właściwości. Według Wspólnego Komitetu Ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności regulator kwasowości E524 nie jest w żaden sposób szkodliwy dla zdrowia, nie jest on również toksyczny, rakotwórczy ani nie wpływa negatywnie na rozwój dziecka w życiu płodowym.
Wodorotlenek sodu ma status GRAS, czyli generalnie bezpieczny dla zdrowia. Nie ustalono dla niego wartości ADI, ponieważ nie stwierdzono, aby stwarzał zagrożenie zdrowotne.
W żywności wodorotlenek sodu najczęściej pojawia się w:
Zastosowanie wodorotlenku jest bardzo szerokie, ale najważniejsze jest to, aby używać go w odpowiedni sposób i w odpowiednich warunkach, które zabezpieczą przed niebezpieczeństwem.
